Środowisko bez granic
Środowisko bez granic
W ramach Stowarzyszenia „Bez Limitu” w Chybiu działa „Strefa Exodus”, zrzeszająca twórców poezji, prozy, malarstwa i fotografii. Działania Stowarzyszenia są jednak znacznie szersze. Chodzi bowiem nie tylko o uformowanie „stacjonarnej” grupy twórczej, lecz o stworzenie swego rodzaju środowiska, głównie literackiego.
Pierwsze symptomy tych działań już odnotowano. Przeprowadzony w 2023 roku konkurs poetycki nie zakończył się na jego rozstrzygnięciu, ale część jego uczestników podjęła ze Stowarzyszeniem współpracę. W lutym 2024 roku doszło w Chybiu do spotkania z kilkudziesięcioma autorami i wówczas wspólnie z nimi podjęto decyzję o zawiązaniu grupy twórczej. To jeden z elementów budowanego środowiska twórczego.
Obecnie ów zalążek środowiska dysponuje własnym pismem pod tytułem „Strefa Exodus”. To około 120-stronicowe wydawnictwo, będące niejako biuletynem skupionych wokół nas twórców. Dotąd ukazało się sześć numerów, a siódmy, który na świat przyjdzie na przełomie listopada i grudnia, będzie poplonem ogólnopolskiego konkursu poetyckiego Exodus ’25.
„Strefa Exodus”, poza wersją papierową, opracowywana jest także w wersji elektronicznej. Ta z kolei rozsyłana jest pod adresem twórców nie tylko w kraju, ale także za granicą. Dziś dysponujemy ponad 1000 adresów, pod które rozsyłana jest wersja elektroniczna.
Redakcją wydawnictw zajmują się osoby, które są m.in. członkami Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Związku Literatów Polskich, a także Stowarzyszenia „Bez Limitu”.
W 2023 roku przeprowadziliśmy Ogólnopolski Konkurs Poetycki Exodus ’23. Wzięło w nim udział aż 432 twórców z kraju i z zagranicy. Ale to wydarzenie w znacznym stopniu pomogło w realizacji pomysłu budowy środowiska. Warto na marginesie zaznaczyć, że Stowarzyszeniu nie organizuje imprez, ani nie wydaje książek, które są celem samym w sobie. Wszystkie wpisują się w swoisty ciąg logiczny. Aby jednak móc podtrzymywać i rozszerzać tę inicjatywę, konieczne jest regularne ukazywanie się „Strefy Exodus” (co w przypadku literatów jest kluczowe), a także przeprowadzanie co roku konkursu literackiego. Ta konstrukcja myślowa wydaje się być spójna.
Nasze działania nawiązują do tradycji działającego w latach 1980-1991 Klubu Młodych Exodus, który był organizatorem ogólnopolskich konkursów poetyckich, a później literackich. W ramach klubu działała również Amatorska Grupa Literacka, do której należeli poeci z całego kraju. Zawiązanie w latach 1980-1991 środowiska młodoliterackiego udowodniło potrzebę działań w kierunku wykreowania pisma. Przez minione lata aż do dziś nie powstał podobny projekt. Zespół ludzi, którzy inicjowali w przeszłości działania w tym zakresie nie zaprzestał aktywności i dziś w sporej części te same osoby podjęły próbę reaktywowania tamtych pomysłów.
Niektórzy z nich tworzyli Klub Młodych Exodus i podobnie jak dzisiejsi członkowie Stowarzyszenia, mają kontakt z poetami i prozaikami.
Krytyk literacki Jan Picheta w książce pt. „Klub Młodych Exodus. Tego nie da się opowiedzieć”, wydanej w 2020 roku, pisał: „Działo się to już w chwili niezwykłego rozkwitu aktywności, gdy konkurs przybrał rozmiary ogólnoliterackie i nagradzaliśmy twórców nie tylko poezji, ale i prozy, gdy nadsyłano corocznie tysiące tekstów i gdy najlepsze z nich były drukowane na łamach „Formacji” – jedynego wówczas (po upadku „Radaru”) młodoliterackiego pisma w Polsce!”. Kryteria literackie pozostają takie same, co dekady temu. Opierają się na poszukiwaniu w czytanych utworach paradoksu, korzystania z poetyckiego skrótu, przemilczenia, chwytania świata „na gorącym uczynku”, zachowania dyspozycji do dziecięcego zdumienia nad światem itp.
Stowarzyszenie „Bez Limitu” powstało we wrześniu 2022 roku, ale w ciągu minionych lat jego członkowie, działając jeszcze poza strukturami Stowarzyszenia, wydali około 50 publikacji książkowych i około 200 numerów prasy lokalnej. Wśród publikacji znalazły się między innymi: poplon konkursów poetyckich Klubu Młodych Exodus, poplon Konkursu Poetyckiego Exodus '23 zorganizowanego w 2023 roku, a także reedycja ośmiu tomików wierszy członków tegoż klubu, autorskie tomiki wierszy Lucyny Białkowskiej-Pisarek, Barbary Rakus, Stanisława Pietrzyka, Dawida Drapisza oraz książki, których treść stanowią opracowania historyczne i kulturotwórcze.
Stacjonarna grupa literacka „Strefa Exodus”. Spotkania odbywają się co dwa miesiące. Uczestniczy w nich od 35 do 50 osób, a to naprawdę dużo. Grupę tworzą osoby z różnych miejscowości, m.in. z Jaworzna, Bielska-Białej, Cieszyna, Rudy Śląskiej, Libiąża, Jaworzna, Oświęcimia, Strumienia i innych. Zalążkiem korespondencyjnej grupy jest przynależność do „Strefy” osób m.in. z Kielc, Wieliczki i Warszawy.
Konkurs poetycki. Zorganizowano dwie edycje – w 2023 i 2025 roku. O ile w 2022 roku Stowarzyszenie pozyskiwało granty (na co trzeci wniosek), o tyle od czerwca 2023 roku nie udało się niczego pozyskać. Aż do jesieni 2025 roku. To jednak tylko jeden grant...
Wydawnictwo „Strefa Exodus”. Traktujemy je jak biuletyn „klubowy”, ukazujący się w formie książkowej o objętości średnio 120 stron (A5). Dotąd wydano sześć numerów przy niewielkim udziale sponsorów. Siódmy ukaże się na przełomie listopada i grudnia 2025 roku. To niezwykle istotny element funkcjonowania środowiska literackiego, pozwalający na publikację utworów adeptów pióra, ale zawierający także część publicystyczną.
„Odcienie” – pomyślane w 2023 roku jako kwartalnik. Pismo formatu książkowego (do 200 stron). Ukazały się dwa numery. W drugim podsumowano konkurs poetycki. Niestety, brak środków uniemożliwił kolejne edycje.
Turniej jednego wiersza. Zapewnienia wójta gminy Chybie o sfinansowaniu imprezy pozwalają mieć nadzieję, że dojdzie do niej w marcu 2026 roku. Istotą nie jest jednak przeprowadzenie „turnieju dla turnieju”, ale potraktowanie imprezy jako sposobu odnalezienia osób piszących z okolicy (w promieniu kilkudziesięciu kilometrów) i zaproponowanie im uczestnictwa w „Strefie Exodus”. W 2025 roku (w marcu) odbyła się pierwsza edycja i spełniła ona oczekiwania.
Tomiki. Stowarzyszenie chce powrócić do tradycji wydawania tomików wierszy i prozy dla zasługujących na to poziomem uczestników „Strefy”, co miało miejsce we wspomnianym Klubie Młodych Exodus w stosunku do członków Amatorskiej Grupy Literackiej. Tomiki powinny mieć charakter promocyjny, a ich objętość nie powinna być zbyt wielka.
Warsztaty literackie. To kolejny pomysł, który należałoby reaktywować (impreza w przeszłości odbywała się w Klubie Młodych Exodus). Jest to istotny element, który pozwala adeptom pióra kształcąco spojrzeć na własną twórczość i ją zweryfikować. Przeprowadzenie warsztatów jest możliwe dopiero teraz, gdyż od listopada 2024 roku Chybie dysponuje nowym domem kultury. Na przeszkodzie stoi – oprócz środków finansowych – jedynie baza noclegowa, której w Chybiu po prostu nie ma.
Stowarzyszenie ściśle współpracuje z miejscowym Gminnym Ośrodkiem Kultury i Gminną Biblioteką Publiczną.
Nasze dotychczasowe wydawnictwa (razem z redakcją dwutygodnika „Nowa Formacja”, którego dotąd ukazało się ponad 960 numerów):
„Tomiki Exodusu”
„Konkursy Exodusu – poezja”
„Konkursy Exodusu – proza”
„Jak cię widzą, tak cię piszą” (Exodus na łamach prasy ogólnopolskiej)
„Łaskawym okiem” – zbiór felietonów Jana Pichety
„Mój świat” – tomik wierszy Lucyny Białkowskiej-Pisarek
„Abym spłonęła doszczętnie” – tomik wierszy Barbary Rakus
„W cieniu rozległych lat” – tomik wierszy Stanisława Pietrzyka (plus obszerna publicystyka)
„Zapominamy nigdy, pamiętamy zawsze” – tomik wierszy Dawida Drapisza
„Odcienie” wolumin 1
„Odcienie” wolumin 2
„Strefa Exodus. Zeszyt 1”
„Strefa Exodus. Zeszyt 2”
„Strefa Exodus. Zeszyt 3”
„Strefa Exodus. Zeszyt 4”
„Strefa Exodus. Zeszyt 5”
„Strefa Exodus. Zeszyt 6”
„Roztomili ludkowie”
„Emilia Michalska”
W 2025 roku, na przełomie listopada i grudnia, ukażą się zbiory poetyckie Beaty Kalińskiej, Małgorzaty Mittelstadt, Alicji Chlebickiej i Mirosława Bochenka oraz 7. Zeszyt „Strefy Exodus”.
„Porozmawiajmy z Franciszkiem Dzidą” (AKF Klaps Chybie)
„Nakręceni na kino” (DKF i kino Świt, Czechowice-Dz.)
„Tajemnice czterech ścian”
„Wędrując po przeszłości”
„Z pamięcią pod rękę”
„W czasach mroku”
„Opowieści okupacyjne”
„Z tej ziemi”
„Ikony świata naszego”
„Portrety niezwyczajne”
„Legendy rodzą się za dnia”
„Szkice tożsamości”
„Subtelne barwy czasu”
„Zanim zawyje syrena” (OSP Mnich)
„Od ognia i wody” (OSP Dziedzice)
„Architekt dobra i piękna”
„Architekt jest tylko jeden”
„Zarzecze, Zarzecze”
„Kołem się toczy”
„Przez rok cały” (OSP Chybie)
„Koło Łowieckie Knieja”
„W niezwykłym świecie kobiet” (KGW Chybie)
„Mistrzowie trenera Tomczyka” (sekcja gimnastyki Cukrownika Chybie)
„Lotem Błyskawicy” (klub sportowy z Drogomyśla)
„Przełomy dziesiątej dekady” (MRKS Czechowice-Dz.)
„Magia klubu z Bronowa” (Rotuz Bronów)
„Marka Beskid” (Beskid Skoczów)
„Epoka Cukrownika” (trzytomowe wydanie; sekcja piłki nożnej Cukrownika Chybie)